سنگ یاقوت سرخ

 سنگ های قیمتی از زمان های بسیار قدیم توجه بشر را به خود جلب کرده اند و به عنوان جواهرات زینتی مورد استفاده قرار می گیرند. شرط اصلی یک گوهر این است که باید زیبا باشد. زیبایی ممکن است در داشتن رنگ خاص یا بی رنگ بودن آن باشد. علاوه بر استفاده زینتی از سنگ های قیمتی، در تمدن های قدیم این سنگ ها را به عنوان معجزه آسا و دارای قدرت زیاد می شناختند. مواردی از این اعتقادات مانند سنگ مخصوص ماه تولد همچنان ادامه دارد.

یاقوت سرخ یا روبی، جزو گرانترین و زیباترین سنگ ها است و در زمان های گذشته داشتن آن، نماد ثروت و قدرت حاکمان بوده است. سنگ یاقوت سرخ علاوه بر زیبایی، دارای خواص مفیدی برای بدن است. این گوهر وسیله ی قدرتمندی برای تحریک چاکرای ریشه و تقویت نیروی بنیادی بدن می باشد. تقریباً تمام یاقوت ها دارای نقص هستند. یاقوت های بدون عیوب فوق العاده نادر هستند و قیمت ان ها حتی از الماس ها نیز بالاتر هستند. یاقوت سرخ به دلیل رنگ های درخشان قرمز، غالباً با مضامین مربوط به ذات و نشاط زندگی مرتبط است. اگر یک سنگ قیمتی وجود داشته باشد که نشانگر شور عشق باشد، سنگ یاقوت سرخ است. نام یاقوت سرخ در کتاب انجیل 4 بار ذکر شده و از یاقوت به عنوان عاملی مرتبط با هوش و زیبایی یاد شده است.

در ادامه ی مقاله به بررسی موارد زیر می پردازیم:
-چگونگی تاریخچه ی سنگ یاقوت

-مشخصات سنگ یاقوت

-سرچشمه ی رنگ قرمز سنگ یاقوت

-معادن سنگ یاقوت در جهان و شیوه ی استخراج آنها

-نحوه ارزش گذاری سنگ یاقوت و چگونگی تشخیص اصل و بدل بودن سنگ یاقوت

-مشهورترین و بزرگترین سنگ یاقوت جهان

-خواص درمانی سنگ یاقوت در منابع کهن

برای دریافت پاسخ این موارد، به ادامه ی مطلب توجه کنید.

تاریخچه سنگ یاقوت سرخ

روبی (Ruby)  ، نام دیگر یاقوت سرخ می باشد و از واژه ی لاتین روبیوس (Rubeus) گرفته شده است.

یاقوت سرخ از زمان قدیم به عنوان سنگی زینتی،  در تاج پادشاهان مورد استفاده قرار گرفته است ولی بعدها مشخص شده است که برخی از این سنگ ها در واقع یاقوت سرخ نبوده و اسپینل قرمز بوده اند. اسپینل در مواردی مانند یاقوت سرخ شاهزاده سیاه (که جزو جواهرات سلطنتی بریتانیا است) و یاقوت سرخ تیمور (در تاج سلطنتی اسپانیا)، مورد استفاده قرار گرفته است.

گذشتگان معتقد بوده اند که یاقوت سرخ بر اثر تابش خورشید در دل سنگ به وجود می آید:

تو خورشیدی و گـر بر من بتابی 

مـرا یاقوت مهـــــر خویش یابـی 

(ویس و رامین 119)

سنگ های درشت یاقوت سرخ که دارای درصد خلوص بالایی باشند بسیار کمیاب اند و چند برابر الماس ارزش دارند. در یکی از داستان های مارکوپولو، قوبلای خان (از نوادگان چنگیز) به پادشاه سریلانکا پیشنهاد یک شهر در ازای یک یاقوت سرخ درشت داده بود. سریلانکا به دلیل داشتن یاقوت سرخ با رنگ جذاب و خالص به “جزیره سنگهای قیمتی” معروف است. مارکو پولو در قسمتی از کتاب معروف خود می گوید :

آشنایی با سنگ یاقوت سرخ و خواص و ویژگی های آن

یاقوت سرخ دارای درجه سختی 9 در مقیاس موس است و مطلوب ترین رنگ ان یاقوت سرخ روشن با رگه های آبی است. یاقوت های باکیفیت که بیش از 10 قیراط وزن دارند می توانند خیلی بیشتر از یک الماس فروش داشته باشند. آنچه یاقوت سرخ را از دیگر سنگ های قیمتی متمایز می کند زیبایی ذاتی آن است. یاقوت ها نماد قدرت و حفاظت هستند. در زمان های قدیم اعتقاد بر  این بود که یاقوت سرخ از رزمندگان در نبرد محافظت می کند. تا آغاز قرن نوزدهم تصور می شد که اسپینل های قرمز یاقوت بودند زیرا از نظر ترکیبات شیمیایی مشابه یاقوت سرخ هستند و با گارنت قرمز در یک گروه از خانواده ی کروندوم قرار دارند.

در تشکیل یاقوت سرخ سنگ ها و سیالات زیادی می توانند دخیل باشند. اگر یاقوت سرخ کشورهای مختلف از نظر عناصر همراه و ناخالصی درونشان مانند یکدیگر بودند، قطعا از نظر رنگ و شفافیت تفاوت ارزشی بین یاقوت ها وجود نداشت.

سنگ مادر یا میزبان در یاقوت سرخ، سنگ دولومیت (Dolomite) است. برخی از ترکیبات موجود در کانی ها باعث جلای  یاقوت سرخ می شوند. چنانچه مقدار کانی روتیل در یاقوت سرخ زیاد باشد هنگامی که تراشیده شود، پدیده زیبای چشم گربه ای یا آستریوم را در یاقوت سرخ بوجود می آورد که ارزش سنگ را چند برابر می کند. در جدول زیر مشخصات سنگ یاقوت سرخ ذکر شده است:

جدول خصوصیات سنگ یاقوت سرخ

سرچشمه ی رنگ قرمز یاقوت سرخ

یاقوت ها نسخه قرمز ماده ی معدنی کروندوم هستند. کروندوم خالص از آلومینیوم و اکسیژن ساخته شده و بی رنگ است. در یک یاقوت سرخ مقادیر کمی کروم (حدود یک درصد) جایگزین آلومینیوم می شود. هنگامی که کروم جایگزین آلومینیوم در کروندوم می شود، اتم های کروم طول موج خاصی از نور را جذب می کنند و نور را به صورت طیف نور مرئی قرمز منعکس می کنند. این رنگ قرمز منعکس شده همان چیزی است که چشم شما می بیند و رنگ یاقوت سرخ را خاص و متفاوت می کند. یاقوت سرخ یکی از سخت ترین سنگ های طبیعی است. در حقیقت، درجه ی سختی یاقوت سرخ یک درجه از الماس کمتر است.

نام روبی از کلمه لاتین روبر گرفته شده است که به معنی قرمز است. طیف رنگ یاقوت از قرمز رنگ خون تا صورتی روشن متغیر است.

شیوه ی استخراج سنگ یاقوت سرخ

 استخراج سنگهای قیمتی به ندرت از سنگهایی که در آن شکل می گیرند، صورت می گیرد به دلیل اینکه این امر از نظر اقتصادی بسیار گران است  و بسیاری از جواهرات در طی فرآیند استخراج شکسته می شوند. روش رایج استخراج یاقوت سرخ این است که یاقوت را از بین شن و ماسه های رسوبی کف رودخانه، پیدا می کنند.

معادن یاقوت سرخ در جهان

منابع مهم یاقوت سرخ در برمه، ویتنام، تایلند، پاکستان، سریلانکا و تانزانیا می باشند، که از مهمترین آن ها ذخایر معدن موگوک (Mogok) در برمه است. مطلوب ترین یاقوت سرخ جهان مربوط متعلق به معادن برمه است.

دلیل خاص بودن سنگ های این منطقه در مقایسه با معادن دیگر این است که یاقوت های برمه دارای مقدار زیادی کروم هستند که به آنها جلوه ی فوق العاده ای می بخشد. یاقوت سرخ برمه در معرض تابش مستقیم اشعه ماوراء بنفش قرار دارند.

یاقوت خونی برمه

روبی برمه کمیاب ترین و با ارزش ترین سنگ از خانواده ی کوراندوم است. روبی برمه طیف رنگ صورتی مایل به قرمز تا قرمز روشن رنگ خون را شامل می شود که بهترین رنگ ها برای یاقوت محسوب می شوند.

معادن سنگ یاقوت سرخ سریلانکا

یاقوت سرخ این منطقه دارای طیف رنگ قرمز روشن و صورتی می باشد. این سنگ ها ظاهر بسیار روشنی دارند و از نظر رنگ، دارای کیفیت بسیار بالایی هستند. ته رنگ ارغوانی که در سنگ های این منطقه دیده می شود توسط حرارت از بین می رود. روش قدیمی یافتن سنگ از معادن رسوبی، در رودخانه های این منطقه هنوز وجود دارد.

یاقوت سرخ تایلند در دست یک تاجر سنگ قیمتی

رنگ روبی تایلندی به دلیل داشتن آهن زیاد، قرمز سلطنتی است که اغلب دارای لکه های بنفش جذاب می باشد. روبی تایلندی نسبت به روبی برمه معمولاً وضوح بیشتری دارد. روبی تایلند یک انتخاب عالی برای استفاده ی روزمره است. جهت جلوگیری از خراشیده شدن باید به خوبی از این سنگ مراقبت شود. می توانید به صورت ملایم با صابون و آب ولرم آن را تمیز کنید. بعد از تمیز کردن، با یک حوله نرم سنگ را خشک کنید.

راف، سنگ روبی تانزانیا

روبی تانزانیا دارای رنگ قرمز روشن شدید همراه یک تن رنگ ملایم تر است و همین طیف رنگ، ان را برای فروش در بازار به سنگی ایده آل تبدیل کرده است.

مشهورترین و بزرگترین یاقوت های سرخ جهان

یاقوت کمیاب و بینظیر Sunrise (طلوع خورشید)، یکی از بزرگترین و زیباترین یاقوت ها به رنگ سرخ روشن است. در سال 2015، در حراج جواهرات باشکوه سوتبی، زمانی که هر قیراط ان بیش از 1 میلیون دلار فروخته شد، تاریخ را رقم زد.

یاقوت کمیاب و بینظیر Sunrise (طلوع خورشید)، یکی از بزرگترین و زیباترین یاقوت ها به رنگ سرخ روشن است. در سال 2015، در حراج جواهرات باشکوه سوتبی، زمانی که هر قیراط ان بیش از 1 میلیون دلار فروخته شد، تاریخ را رقم زد.

بزرگترین یاقوت سرخ در جهان

سنگ یاقوت سرخ ادوارد (Edward Ruby)

این سنگ به یاقوت شاهزاده سیاه معروف است. اگرچه بعدها مشخص شد که این سنگ یاقوت نیست اما یکی از بزرگ ترین اسپینل های قرمز قیمتی جهان می باشد.

سنگ یاقوت سرخ ستاره ریوز (Reeves Star Ruby)

این سنگ نام خود را از روزر ریوز گرفته است که برای اولین بار این سنگ را خریداری کرده بود و معتقد بود که این سنگ شانس را به ارمغان می آورد.

سنگ روبی لانگ استار (Long Star Ruby)

سنگ روبی لانگ استار (Long Star Ruby)

این روبی نام خود را از یک خانم که در سال 1973 ان را خریداری کرده بود گرفته است. روبی ستاره ریوز از روبی لانگ استار مات تر است ولی از نظر رنگ و شفافیت ستاره با هم برابری می کنند.

سنگ روبی صلح (Peace Ruby)

این سنگ توسط یک تاجر سنگ قیمتی خریداری شد و در بمبئی صیقل داده شد. “یاقوت صلح” به دلیل همزمان بودن با پایان جنگ جهانی اینگونه نامگذاری شد و دیگر نمونه ای از آن وجود ندارد. یاقوت صلح سنگی درخشان و کاملاً بی عیب و نقص بود. هالفورد واتکینز می گوید: “روبی صلح” سنگی باشکوه بود و در آن زمان بهترین یاقوتی بود که دنیا تا به حال دیده بود.

تعیین ارزش گذاری کیفیت یاقوت سرخ

نکات زیر در درجه بندی یاقوت سرخ (روبی) از نظر کیفیت، مهم هستند:

1. رنگ: رنگ مهمترین عاملی است که بر ارزش یاقوت سرخ تأثیر می گذارد. بهترین یاقوت دارای رنگ قرمز است. رنگ یاقوت نباید خیلی تیره یا خیلی روشن باشد. در صورتی که رنگ خیلی تیره باشد بر درخشندگی سنگ تأثیر منفی می گذارد. از طرف دیگر، اگر رنگ یاقوت بیش از حد روشن باشد، حتی اگر استحکام زیادی هم داشته باشد ممکن است به عنوان یاقوت صورتی به حساب بیاید.
2. پاکی؛ که شامل بسیار پاک (VVS) و پر از ناخالصی است. پاکی سنگ یاقوت در ارزش گذاری بسیار اهمیت دارد و تشخیص این مورد توسط چشم نیز کافی است. یافتن نمونه هایی از یاقوت سرخ که در حد مطالعات و بررسی میکروسکوپی، ناخالصی نداشته باشند بسیار کمیاب است. در اصطلاحات گوهرشناسی به این موارد از یاقوت کمیاب Loop clean  یا VVS (Very very slightly included) گفته می شود.

شفافیت در یاقوت سرخ

3. کشور تولید کننده ی سنگ: که جزو یکی از مهمترین نکته ها است (مانند منابع برمه، سیلان، تایلند، ویتنام، هند، استرالیا، کنیا و …). برای مثال ارزش یک نگین با وزن یک قیراطی یاقوت سرخ منابع برمه، می تواند از یک نگین بیست قیراطی یاقوت سرخ منابع آفریقا بسیار ارزشمندتر باشد.
4. وزن: وزن یاقوت به قیراط بیان می شود.
5. وضوح:وجود برخی از اجزاء در یاقوت می توانند در ظاهر آن نقش مثبت داشته باشند. وجود روتیل باعث پراکندگی نور در قسمت هایی از یاقوت می شود که در غیر این صورت ممکن است سنگ خیلی تاریک باشد.
6. موارد خاص تاریخی: مانند یاقوت هایی که در تاج های سلطنتی از آنها استفاده شده است و نشان دهنده ی تاریخ یک کشور هستند.

روش تشخیص یاقوت اصل و طبیعی از بدل

این روزها یاقوت های مصنوعی و غیر طبیعی زیادی تولید می شوند که دارای ترکیبات شیمیایی مشابه یاقوت سرخ اصل می باشند. تفاوت یاقوت سرخ اصل و بدل این می باشد که سنگ یاقوت طبیعی، اشعه ماورا بنفش را از خود عبود می دهد، در حالی که یاقوت غیرطبیعی و بدل قادر به عبور اشعه ماورا بنفش نیست.

از دیگر تفاوت های یاقوت اصل و بدل این است که می توانید با یک سکه سطح یاقوت را خراش دهید، در صورتیکه خراشیده شد یاقوت بدل می باشد. زیرا یاقوت اصل فقط توسط الماس خراشیده می شود. همچنین می توانید یاقوت را روی سطح یک شیشه به آرامی بکشید، اگر یاقوت اصل باشد باید سطح شیشه خراشیده شود. در صورتی که از یاقوت رنگ قرمز به جا ماند نشان دهنده ی این است که از نظر رنگ، مصنوعی است. به طور کلی برای اینکه از اصل یا بدل بودن یاقوت مطمئن شوید بهتر است آن را نزد یک گوهر شناس متخصص ببرید .

بازار فروش سنگهای قیمتی از جمله روبی در تایلند

هر گوهری قابل تقلید است و انسان گاه از مواد طبیعی و گاه از مواد دست ساز برای این منظور استفاده می کند. نکته ی بسیار مهم این است که انسان های سازنده ی یاقوت سرخ بدل، تا به حال نتوانسته اند ماده ی اولیه ی تشکیل دهنده ی یاقوت های اصل را، در یاقوت های مصنوعی استفاده کنند. تقریباً تمام یاقوت های طبیعی برای بهبود رنگ و تقویت آن ها طی فرایندی به نام بهسازی تقویت می شوند. فرآیند های متعددی برای تغییر رنگ، وضوح ظاهری و بهبود دوام سنگ های قیمتی وجود دارد. شفافیت یاقوت را انواعی از ناخالصی های موجود در آن کاهش میدهند، که در اینصورت متخصصان یاقوت سرخ را حرارت می دهند و شفافیت یاقوت بیشتر می شود. در بازار انواع یاقوت غیر طبیعی از جنس شیشه موجود می باشد. در زمان های گذشته، برای تشخیص یاقوت اصل از بدل، سنگ شناسان سنگ را در دهان خود قرار می دادند، در صورتی که قبلا به سنگ رنگی اضافه شده باشد، به کمک آب دهان مشخص می گردد.

سنگ ماه تولد چه کسانی یاقوت سرخ است؟

سنگ های تولد و رنگ های جذاب آنها مدت هاست که راهی برای اتصال ماه تولد افراد به سنگهای قیمتی نادر و منحصر به فرد است. سنگ های تولد یک هدیه معنی دار برای مناسبت های خاص هستند. اگر خوش شانس هستید و در ماه ژوئیه (تیر) به دنیا آمده اید، یاقوت سنگ ماه تولد شما است.

خواص یاقوت سرخ در چاکرا درمانی

یاقوت یک سنگ قدرتمند است و چاکرای قلب را باز و فعال می کند. روبی مانع از دست دادن انرژی قلب می شود و احتقان عاطفی را حل می کند. روبی یک شفابخش قدرتمند است و باعث متعادل کردن احساسات و آگاهی عاطفی بیشتر می شود. انرژی شدید روبی باعث تحریک احساس دوست داشتنی بودن می شود. روبی همچنین سنگ فراوانی و موفقیت در تجارت است.

خواص درمانی یاقوت سرخ

  از نظر جسمی، یاقوت سرخ برای گرم کردن اندامها ، افزایش گردش خون و مبارزه با عفونت ها بسیار موثر است. این سنگ از طریق افزایش فعالیت سیستم گردش خون، تمام بدن را فعال و زنده می کند.

از ایوان چهارم تزار روسیه اینگونه نقل شده است که یاقوت سرخ برای قلب، مغز و حافظه مفید است. در قرن سیزدهم میلادی، به منظور درمان بیماری های کبدی، از پودر یاقوت سرخ به صورت آسیاب شده، استفاده میکردند. در قرن های 15-16 میلادی، برای دفع سموم از این سنگ استفاده می شد. در زمان باستان افراد با این تصور که نیروی جوانی و حیات را جذب کرده اند، یاقوت را به پوست خود می مالیدند.

  خواص یاقوت سرخ از نظر روحی و روانی

خواص یاقوت سرخ از نظر درمان روحی و روانی شامل کاهش دادن شک و تردید و افزایش مقابله با نگرانی و اضطراب، اعتماد به نفس، شجاعت و دلاوری و میل و رغبت به زندگی می باشد. ارتعاشات آن، جذب کننده فرصت هایی برای تغییر و موفقیت می باشد. هیچ جایی برای احساس شکست و ناامیدی در سنگ یاقوت وجود ندارد و فرد را از لحاظ احساسی و ذهنی سرشار از انرژی مثبت می کند. اینگونه نقل شده است که این سنگ فرد را ترغیب می کند تا در برابر کسی که می خواهد به او ظلم کند با شجاعت کامل ایستادگی کند.

خواص یاقوت صورتی رنگ

یکی دیگر از انواع یاقوت، یاقوت صورتی می باشد. یاقوت های صورتی نیز دارای شدت رنگ های مختلفی هستند. قیمت رنگ صورتی روشن بالاتر از بقیه ی طیف های رنگ صورتی می باشد. همچنین سنگهای بزرگتر و دارای شفافیت بیشتر نیز می توانند به قیمت آن بیفزایند. یاقوت صورتی با عنصر آب و آتش مرتبط است. این یاقوت با کنترل تعادل قند خون و سوخت و ساز گلوکز توسط ارتعاش، تاثیرات جسمانی قابل توجهی بر افراد می گذارد.

یاقوت صورتی از نظر روحی و روانی دارای خواصی مانند ترغیب به دلسوزی، سخاوتمندی و افزایش رغبت برای عشق ورزیدن بدون ترس می باشد. یاقوت صورتی سنگی موثر جهت حفاظت از روان و احساسات افراد می باشد. در شرایطی که فرد توانایی کنترل هیجانات و احساسات را ندارد و همچنین نمی تواند موقعیت را به راحتی رها کند، یاقوت صورتی معجزه می کند. این سنگ باعث می شود که فرد بتواند به آسانترین شیوه ی ممکن، از طوفان های زندگی بدون آسیب دیدن عبور کند.

خواص یاقوت سرخ در منابع کهن و تاریخی

انصاری دمشقی در مورد خواص سنگ یاقوت می گوید: « دارنده اش را در دل مردمان با شکوه و ستوده جلوه دهد، انجام نیازها و رفع حاجت ها را برای او آسان می گرداند و به ویژه اگر سنگ یاقوت بهرمانی باشد. یاقوت عطش را از بین می برد، آب دهان را بسیار می گرداند. اندیشه را نیکو و دل را نیرومند می کند. اندوه و زردی چهره را می برد و خطر زهر را دفع می سازد. (دمشقی،1382:91)

آشامیدن یک درهم از آن جهت رفع صرع و وسواس و خفقان و رفع سموم و تصفیه خون و تقویت نیروی باصره و پوشیدن انگشتری آن جهت قضای حاجات و رفع ضرر صاعقه موثر است. خواص یاقوت سرخ برگرفته از عقیلی خراسانی

همچنین از عقیلی خراسانی اینگونه نقل شده است که در دهان داشتن آن باعث رفع بدبویی دهان و برای تقویت دل و تفریح و نشاط، مفید می باشد. (عقیلی خراسانی)